Kleurenleer: De Kunst van Kleuren

Welkom op de site van Artsbywen, een van de meest leukste onderdelen van tekenen, schilderen, aquarelleren of werken met een ander materiaal is het begrijpen en toepassen van kleuren en kleuren mengen. Of je nu een beginnende kunstenaar bent of al verder gevorderd, het beheersen van kleuren en kleuren mengen kan je creatieve werk naar een hoger niveau tillen.

WAT IS KLEUREN MENGEN?

Kleuren mengen is het proces waarbij verschillende kleuren worden gecombineerd om nieuwe tinten en nuances te creëren. Dit kan op verschillende manieren gebeuren, afhankelijk van het gebruikte medium zoals olieverf, panpastel, aquarel, gouache, acryl of kleurpotloden. Kleuren mengen is een fascinerend onderwerp dat zowel de kunst als de wetenschap raakt.

TWEE HOOFDTYPEN KLEURMENGING

Additieve Kleurmenging betreft het mengen van lichtkleuren. Dit proces wordt gebruikt in digitale schermen, en andere lichtbronnen. De primaire kleuren in het additieve systeem zijn rood, geel en blauw (RGB). Wanneer deze kleuren in verschillende verhoudingen worden gemengd, kunnen ze een breed scala aan andere kleuren creëren
Subtractieve Kleurmenging gaat over het mengen van pigmenten zoals verf. Dit systeem wordt vaak gebruikt in schilderkunst. De primaire kleuren in het subtractieve systeem zijn cyaan, magenta en geel (CMY).

WELKE KLEUREN GEBRUIKEN WE?

Tijdens de teken en schilderles in Almere maken we vooral gebruik van de blauwtinten cerulean blauw, cobalt blauw, ultramarijn en pruissich blauw, de rood tinten opera roze, quinacridone rose, kraplak (alizarin crimson), en permanent rood, de geel tinten, azo geel licht en gele oker, en aanvullende kleuren zoals raw umber, burnt umber, burnt sienna, van dijck bruin en paynes grey.

Maar in de teken en schilderlessen zullen we ook gaan ontdekken hoe het is om te schilderen met twee, drie en vier kleuren, om te laten zien hoeveel kleuren combinaties en harmonie een paar kleuren kunnen bieden.

SECUNDAIRE KLEUREN

Secundaire kleuren ontstaan door het mengen van twee primaire kleuren. Deze kleuren zijn:

Oranje: Rood en Geel gemengd. Een levendige en energieke kleur die wordt geassocieerd met warmte en enthousiasme.
Groen: Blauw en Geel gemengd. Een kalmerende kleur die wordt geassocieerd met natuur, rust en evenwicht.
Paars: Rood en Blauw gemengd. Een mysterieuze kleur die wordt geassocieerd met spiritualiteit en creativiteit.

TERTAIRE KLEUREN

Tertiaire kleuren, zoals roodoranje en blauwgroen, ontstaan door het mengen van primaire en secundaire kleuren. Deze rijke tinten brengen je werk tot leven. Met slechts een paar kleuren kun je een breed scala aan effecten bereiken:

Roodoranje: Perfect voor warme zonsondergangen.
Blauwgroen: Ideaal voor zee en water.
Geelgroen: Geschikt voor levendige landschappen.

COMPLEMENTAIRE KLEUREN

Complementaire kleuren zijn kleuren die tegenover elkaar liggen op de kleurencirkel. Voorbeelden van complementaire kleuren zijn:

Rood en Groen: Deze complementaire kleuren zorgen voor een levendig contrast dat vaak wordt gebruikt om aandacht te trekken.
Blauw en Oranje: Deze complementaire kleuren zorgen voor een dynamisch en opvallend effect dat balans toevoegt aan een kunstwerk.
Geel en Paars: Deze complementaire kleuren zorgen voor een krachtig effect.

Wanneer complementaire kleuren worden gemengd, neutraliseren ze elkaar en vormen ze vaak een bruine of grijze tint. Als een kleur te intens en te fel lijkt, kan je hem verzachten met een complementaire kleur of met gebrande omber. Gebruik geen zwart, omdat de kleur er dan dof uit gaat zien.

SCHADUWEN EN COMPLEMENTAIRE KLEUREN

In plaats van simpelweg zwart of een donker tint van de gebruikte kleur te gebruiken voor schaduwen, kunnen complementaire kleuren je helpen om een diepere en rijkere schaduw te creëren. Dit zorgt voor een veel dynamischer en levendiger eindresultaat.

Voorbeelden van Complementaire Schaduwen

Laten we eens kijken naar enkele praktische voorbeelden die we tijdens de lessen zullen verkennen:

Rood en Groen: Voor een schaduw op een rood object, zoals een appel, meng je rood met een beetje groen. Dit geeft een mooie, diepe schaduw die de helderheid van de appel behoudt.
Blauw en Oranje: Voor een schaduw op een oranje object, zoals een sinaasappel je wat blauw toe. Dit resulteert in een gedempte schaduw die het oranje levendiger maakt.
Geel en Paars: Voor een schaduw op een geel object, zoals een citroen, gebruik je een mengsel van geel met een beetje paars. Dit geeft een diepe schaduw zonder het geel te verdoezelen.

WAT ZIJN NOU WARME EN KOUDE KLEUREN?

Tijdens de tekenles en schilderles heb ik het ook regelmatig over het verschil tussen warme en koude kleuren. Hieronder volgt een uitleg om dit belangrijke aspect van kleurentheorie te verduidelijken.

Warme Kleuren: Kleuren zoals rood, oranje en geel. Deze kleuren worden geassocieerd met warmte en energie.
Koude Kleuren: Kleuren zoals blauw, groen, cyaan en paars. Deze kleuren worden geassocieerd met koelte, kalmte en rust.

WAAROM IS DIT ZO BELANGRIJK?

Het begrijpen van het verschil tussen warme en koude kleuren maakt het zoveel makkelijker bij het mengen van kleuren. Warme en koude tinten van dezelfde primaire kleur kunnen heel verschillende mengresultaten opleveren.Zie kleurencirkel. Dit kan je helpen om meer controle te krijgen over de kleuren en de gewenste tinten en nuances te bereiken.

Het is ook belangrijk om de verschillende ondertonen te weten van rood, geel en blauw, zodat je beter kunt voorspellen hoe ze zullen gaan mengen.

Warm rode kleuren hebben vaak een gele, oranje ondertoon. Voorbeelden Cadmium red, Permanent red, Scarlet red, Pyrol red en Burnt Sienna
Warm blauwe kleuren hebben vaak een rode ondertoon. Voorbeelden Ultramarijn en Cobaltblue
Warm gele kleuren hebben vaak een rode of oranje ondertoon. Voorbeelden Yellow ochre, Indian yellow, New gamboge en Raw umber

Koud rode kleuren hebben vaak een blauwe ondertoon. Voorbeelden zijn Opera roze, Quinacridone rose ook wel Permanent roze, Kraplak, Alizarin Crimson.
Koud blauwe kleuren hebben vaak een groene ondertoon. Voorbeelden zijn Prussianblue, Ceruleanblue, Paynes grey.
Koud gele kleuren hebben vaak een groenige of blauwige ondertoon. Voorbeelden zijn Lemonyellow, Aureolin, Azogeel licht.

Omdat de hele kleurenleer in het begin best lastig en veel is, beginnen we in de eerste lessen met het maken van een kleurenkaart om te zien welke kleuren ontstaan na het mengen van kleuren uit ons basispalet.

HET BELANG VAN TOONWAARDEN

Als laatste wil ik nog het belang van toonwaarden benoemen, oftewel hoe licht of donker een kleur is, dit is misschien wel het belangrijkste in mijn eigen werk. Ze brengen diepte en contrast en geven volume. Door licht en schaduw goed te gebruiken, komt een tekening of schilderij tot leven, waardoor het gelijk meer je aandacht trekt. Het juiste gebruik van toonwaarden door lichte tonen, midden tonen en donkere tonen op een goede manier toe te passen is zo belangrijk dat ik het in al mijn lessen blijf herhalen, zodat mijn cursisten de kracht van toonwaarden echt begrijpen en ook gaan toepassen in hun eigen kunstwerken.

Ik hoop dat al deze uitleg je helpt om te begrijpen hoe kleuren werken en hoe je ze kunt toepassen. Blijf vooral experimenteren en observeren, en naarmate je meer ervaring opdoet zul je ook merken dat iedere verfsoort en kenmerkende kleur zijn eigen unieke eigenschappen heeft, denk bijvoorbeeld al aan de keuze uit dekkende, semi transparante of transparante verven, je gebruikt ze allemaal verschillend.

Tip! Meng de kleuren niet te intensief!

Wanneer je kleuren mengt, probeer ze dan niet helemaal door elkaar te mengen voor een natuurlijk resultaat. Op deze manier krijg je kleine kleurverschillen waardoor je resultaat veel minder vlak wordt.